książka. gif (3,4 KB) MAŁY SŁOWNICZEK KOMPUTEROWY

Czytając prasę komputerową lub pracując z programami niejednokrotnie napotykamy określenia których nie rozumiemy. Oto najbardziej podstawowe definicje z jakimi możemy się spotkać w czasie takich zajęć. W celu znalezienia jakiegoś hasła najlepiej posłużyć się wyszukiwarką przeglądarki, w I. Explorerze menu edycja / znajdź, a w N. Communitatorze menu edit / find in frame.

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z


A

Active Desktop to internetowo-aktywny pulpit dla systemu Microsoft Windows, na którym możliwe jest umieszczanie nie tylko ikon reprezentujących aplikacje, ale także obiektów ActiveX, Appletów i aktualizowanych również wprost z sieci Internet stron WWW.

Adres internetowy, czyli w oryginalnej postaci numer IP (ang. IP number, IP address) to unikatowy, 32-bitowy adres przydawany każdemu użytkownikowi sieci Internet, adres zapisywany jest jako cztery 8-bitowe liczby, na przykład 150.23.97.2. Dwie pierwsze stanowią identyfikator obszaru sieci, a kolejne oznaczają identyfikator komputera. Ze względów praktycznych zamiast numerów używa się nazw typu firma.com.pl, czyli tzw. adresów domenowych. Podczas nawiązywania łączności adres IP jest automatycznie konwertowany na, przyjazny dla użytkownika, adres domenowy przez specjalny serwer DNS. Każdy list elektroniczny poczty elektronicznej przesyłany w sieci komputerowej musi być zaadresowany według ustalonego schematu nazwa_użytkownika@adres_maszyny. Przykładowo użytkownik Jan Kowalski posiadający konto w firmie Xyz w Polsce mógłby mieć adres e-mail w postaci: JKowalski@xyz.com.pl. Serwer (komputer obsługujący pocztę elektroniczną) zapewniający wymianę listów elektronicznych po odebraniu poprawnie zaadresowanego listu będzie go przechowywał do czasu przeczytania go przez użytkownika.

AGP Przyspieszony port graficzny (ang. Accelerated Graphics Port) to opracowana przez firmę Intel przyspieszona magistrala graficzna służąca do zwiększania przepustowości sześćdziesięcioczterobitowych szyn PCI. AGP jest raczej rozszerzoną wersją PCI niż zupełnie nową technologią magistrali - podstawowa różnica polega na sposobie wymiany danych pomiędzy pamięcią operacyjną a pamięcią karty graficznej. Technologia AGP pozwala karcie graficznej korzystać z wydzielonego obszaru pamięci operacyjnej bezpośrednio, tak jakby korzystała ona z własnej pamięci podręcznej, co dramatycznie zwiększa szybkość wymiany danych pomiędzy pamięcią karty a pamięcią operacyjną. Takie połączenie karty graficznej pozwala na osiągnęcie przepustowości danych rzędu 528 MB/s i większej. W praktyce oznacza to wykorzystanie przez programistów większej ilości tekstur i obiektów trójwymiarowych w grafice.

AMD K5 to procesor kompatybilny z procesarami Pentium firmy Intel, produkowany przez amerykańską firmę AMD wyposażony w 4,3 mln tranzystorów, wykorzystujący technologię CMOS 0,35 mikrona występujący w werjsach od 75 MHz, wyposażony w 16 kB pamięci podręcznej cache dla rozkazów i 8 kB dla danych.

Aparat cyfrowy (ang. digital camera) to elektroniczne urządzenie wejściowe, służące do wprowadzania danych do komputera w postaci obrazów cyfrowych. Obrazy przechowywane są w pamięci kamery cyfrowej i często kompresowane za pomocą popularnych metod kompresji, na przykład JPEG. Aparat cyfrowy może jednocześnie przechowywać kilkadziesiąt zdjęć.

APM (ang. Advanced Power Management) to zaawansowany system oszczędzania energii opracowany przez firmy Intel i Microsoft. System jest najczęściej używany w komputerach przenośnych. W APM jest wyposażony między innymi trzydziestodwubitowy system operacyjny Microsoft Windows 95.

ASCII American Standard Code for Information Interchange, amerykański standardowy kod wymiany informacji jest standardowym system przedstawiania znaków w przemyśle komputerowym, w którym do opisu każdego symbolu użwane jest osiem bitów. Każdej literze bądź symbolowi (na przykład literze A, lub spacji) jest przypisana unikalna liczba między 0 i 127, w rozszerzonym kodzie ASCII liczba między 0 i 255. Na przykład znak A o kodzie binarnym 01000001 posiada wartość ASCII 65, znak B o kodzie binarnym 010000010 posiada wartość ASCII 66. Za pomocą kodu ASCII przedstawia się pliki tekstowe w niektórych systemach komputerowych.

ATAPI (ang. ATA Packed Interface) to zaawansowana, szybka wersja interfejsu dysków twardych i napędów CD-ROM komputera PC.

Autoexec.bat (ang. Auto executable batch file) to plik batchowy, który zawiera komendy wykonywane automatycznie po uruchomieniu (zainicjalizowaniu) systemu operacyjnego MS-DOS. Komendy zawarte w pliku Autoexec.bat mogą na przykład załadować sterownik myszy, wypisać powitanie dla użytkownika lub uruchomić dodatkowe programy.


B

Kopia zapasowa (ang. back-up) to całkowita kopia danych komputerowych, która jest przechowywana na innym nośniku danych i używana do odtworzenia oryginalnych danych, gdyby te zostały w jakikolwiek niespodziewany sposób utracone. Dane wchodzące w skład kopii bezpieczeństwa zazwyczaj są poddane kompresji i są umiesczane na dyskach wymiennych lub streamerach.

Bajt (ang. byte) to grupa ośmiu bitów, porcja danych potrzebna do przechowywania informacji o znaku.

BASIC (ang. Beginners All-purpouse Symbolic Instruction Code) jest to łatwy w opanowaniu język programowania wysokiego poziomu, opracowany w 1965 roku w amerykańskim Darmouth College przez Thomas`a E. Kurtz`a i John`a G. Kemeny`ego, który jako jeden z pierwszych języków programowania posługiwał się raczej słowami w języku angielskim niż liczbami binarnymi. Rozpowszechniony na mikrokomputerze Altair, mikrokomputerach firmy Commodore 64 przez firmę Microsoft. Później dialekt języka Basic znalazł swoje zastosowanie w komputerach typu PC - zaimplementowany między innymi w wersjach Quick Basic, Visual Basic firmy Microsoft. Język Basic (dialekt Visual Basic for Applications) stał się standardowym językiem programowania w aplikacjach Microsoft Office, gdzie obiektowe programowanie umożliwia pisanie makr i małych programów.

BBS (ang. Bulletin Board System) to stosunkowo niewielki system komputerowy komunikujący się z zewnętrznym środowiskiem za pomocą systemu modemów, który może być używany zdalnie przez publiczną sieć telefoniczną, przez użytkowników chcących korzystać ze zbiorów oprogramowania i poczty elektronicznej.

Test wzorcowy (ang. benchmark) to test systemu mający na celu sprawdzenie wydajności sprzętu i/lub oprogramowania.

Biblioteka dołączana dynamicznie (ang. Dynamic Linked Library) jest to pojedynczy plik, zwykle o rozszerzeniu .DLL, zawierający funkcje i procedury dołączane dynamicznie do innych programów systemu Windows. Biblioteki dołączane dynamicznie zazwyczaj są umieszczane w katalogu tak, aby były łatwo dostępne dla innych aplikacji.

Grafika rastrowa (ang. bitmap) zwana również między innymi grafiką punktową lub bitmapą to obraz złożony z położonych regularnie obok siebie niewielkich punktów - pikseli o różnych kolorach lub odcieniach szarości.

Bufor (ang. buffer) to tymczasowo przydzielony obszar pamięci przeznaczony dla konkretnych danych. Przykładowymi buforami są: bufor drukowania, bufor ekranu, bufor klawiatury.


C

C to bardzo popularny i bardzo zaawansowany język programowania wysokiego poziomu, który został wyłoniony z języka B przez Dennisa Ritchie w latach siedemdziesiątych. Język ten jest podstawą systemu UNIX. Doczekał się wielu standardyzacji, między innymi: UNIX C, ANSI C++. Najpopularniejsze kompilatory dla środowisk MS-DOS i MS-Windows zostały wyprodukowane przez firmy Borland International i Microsoft. Język dostępny jest w wielu wersjach: C oraz jego obiektowo-zorientowana wersja - C++.

Pamięć buforowa, pamięć notatnikowa lub pamięć podręczna (ang. cache) to szybko wymieniający dane magazyn danych pobieranych z powolnego nośnika danych, np. dysku twardego lub sieci komputerowej, np. Internetu. Kiedy ta sama informacja jest ponownie potrzebna, pobierana jest z cache'u, co przyspiesza dostęp do danych.

Cartridge to hermetycznie zamknięty w plastikowej obudowie niewielki pojemnik z tuszem do drukarki atramentowej, który za pomocą specjalnych złącz może zostać po zużyciu wymieniony przez każdego użytkownika drukarki postępującego zgodnie z instrukcją.

Jednostka alokacji pliku (ang. cluster) to niepodzielna jednostka przydziału na dysku komputera w postaci jednego lub kilku sektorów tworzących niepodzielną całość. Jeżeli plik nie mieści się w jednym klastrze, to zostaje zapisany w kilku klastrach, tworzących łańcuch

Klient/Serwer (ang. Client/Server) to specyficzna architektura i tryb pracy w sieci komputerowej polegający na świadczeniu przez serwer wobec klientów (użytkowników sieci) usług określanych protokołem danej sieci. W prostszych strukturach sieciowych zadanie serwerów polega głównie na udostępnianiu zasobów, a nie przetwarzaniu danych, w bardziej zaaawansowanych strukturach, na przykład globalnej sieci Internet; serwery otrzymują polecenie zlokalizowania dokumentów wskazanych odsyłaczem lub przeszukania archiwów i przesłania listy odszukanych plików.

Schowek (ang. clipboard) jest strukturą wchodzącą w skład systemu operacyjnego Microsoft Windows, służy do tymczasowego przechowywania różnorakich danych i wklejania ich do innych aplikacji. Schowek aprobuje między innymi tekst nieformatowany, tekst formatowany, grafikę, wycinki arkuszy kalkulacyjnych. Zgromadzone dane przechowywane są do czasu resetu komputera lub zamknięcia systemu. Dane kopiujemy do schowka poprzez zaznaczenie i kliknięciu polecenia "Kopiuj", które najczęściej znajduje się w menu "Edycja" (lub w większości przypadków naciśnięcie klawiszy Ctrl+C), natomiast wklejamy ze schowka poprzez kliknięcie polecenia "Wklej" z menu "Edycja" (lub w większości przypadków naciśnięcie klawiszy Ctrl+V).

Komplementarny półprzewodnik z tlenków metali (ang. Complementary Metal-Oxid Semiconductor) to typ półprzewodnikowych układów scalonych, które cechuje niewielki pobór mocy, emitowanie małej ilości energii cieplnej. Struktury CMOS - CMOS RAM - są używane do przechowywania niektórych elementów konfiguracji komputerów osobistych, takich jak. liczba dysków, aktualna data i godzina.

CMYK (ang. Cyan Magenta Yellow blacK) to substraktywny model barw stosowany powszechnie w poligrafii, służący do określania nowych kolorów poprzez mieszanie podstawowych: turkusowej (ang. cyan), karmazynowej (ang. magenta), żółtej (ang. yellow) i dodatkowo czarnej (ang. black).

Port szeregowy (ang. serial port), interfejs szeregowy (ang. serial interface) lub port COM (ang. COM port) jest złączem między urządzeniem peryferyjnym i komputerem osobistym, znajdującym się na tylnej ścianie obudowy komputera. Port służy do podłączania na przykład myszy czy drukarki. Port szeregowy transmituje pojedyncze bity opatrzone w bit startu i bit stopu, oraz ewentualnie bit parzystości służący kontrolowaniu poprawności przesyłanych danych. Urządzenie zazwyczaj wyposażone jest również w bufor przechowujący transmitowane bity do czasu uzupełnienia przekazu.

COMMAND.COM to domyślny plik interpretujący polecenia systemu MS-DOS. Akceptuje polecenia wydawane za pomocą klawiatury i wykonuje zadania poprzez ładowanie innych programów, rozdziela informacje pomiędzy programami i CPU.

CONFIG.SYS to plik systemu operacyjnego MS-DOS zawierający polecenia, które konfigurują sprzęt komputera i ładują sterowniki urządzeń. Plik jest automatycznie wykonywany przez MS-DOS podczas restartu komputera.

Centralna jednostka przetwarzająca (ang. Central Processing Unit) to główny element każdego komputera osobistego, który przetwarza większość poleceń wydawanych komputerowi. W większości komputerów osobistych, CPU jest pojedynczym mikroprocesorem składającym się z jednostki sterującej, jednostki arytmetyczno-logicznej i pamięci roboczej. Rodzaj procesora stanowi bardzo często podstawowe kryterium podziału komputerów. Amerykańska firma Intel wyposaża większość komputerów PC w procesory Pentium, Pentium MMX, Pentium PRO, Pentium II. Również amerykańska firma Motorola zajmuje się produkcją procesorów - ale dla użytkowników komputerów MacIntosh. Z tej firmy pochodzą procesory 680x0 oraz PowerPC.


D

Domyślne (ang. default) to ustawienia i preferencje wprowadzone przez producenta sprzętu komputerowego lub oprogramowania, które zazwyczaj mogą zostać zmieniane przez użytkownika.

Defragmentacja dysku twardego (ang. defragmentation), bądź dyskietki jest to proces grupowania pofragmentowanych plików - których dane znajdują się na dysku w niezwartej postaci. Podczas wielokrotnego zapisu plików, ich usuwania lub przemieszczania dane mogą zostać lekko pofragmentowane i mimo, że komputer w dalszym ciągu potrafi odszukać dane, to podczas korzystania z nich łączenie i odnajdywanie zajmuje trochę czasu. Czas trwania tych dodatkowych procesów może okazać się zauważalny podczas częstego odczytu z dysku. Aby dane na dysku zostały połączone należy przeprowadzić jego defragmentację za pomocą optymalizatora dysków.

Dial-up to połączenie z siecią Internet, które jest nawiązywane za pomocą modemu podłączonego do komputera osobistego, łączącego się z pewnym usługodawcą internetowym.

DirectX to zestaw dodatkowych funkcji API dla systemów Microsoft Windows ujętych w bibliotece dołączanej dynamicznie. DirectX umożliwiaja systemowi Windows 95 pracę z aplikacjami działającymi w trybie czysto graficznym, na przykład gier komputerowych czy programów multimedialnych. Funkcje zawarte w zestawie DirectX zostały stworzone przez firmę Microsoft z myślą o multimedialnym rozwinięciu systemu Windows.

DPI (ang. dots per inch) to jednostka rozdzielczości liniowej między innymi drukarki komputerowej mierzona w ilości punktów przypadających na jeden cal. Jeśli w DPI podano tylko jedną wartość, to dotyczy ona zarówno rozdzielczości w pionie i w poziomie, np 300 DPI jest jednoznaczne z 300x300 DPI. Naturalne jest, że im większa rozdzielczość (tj. im więcej punktów jest wyświetlanych) tym jakość wydruku jest większa.

DTP (ang. desktop publishing) to zespół oprogramowanie i sprzętu pozwalającego użytkownikowi na składanie czasopism, książek, prospektów dosłownie "na swoim biurku", to znaczy jedynie za pomocą swojego komputera osobistego i kilku urządzeń peryferyjnych, takich jak skaner czy drukarka.

Dysk hosta (ang. host drive) to nieskompresowany, fizyczny dysk, przechowujący dysk skompresowany. Dysk skompresowany jest przechowywany jako specjalny ukryty plik zwany "compressed volume" na dysku hosta.

Terminem maska (ang. mask) lub dzika karta (ang. wild card) określa się znaki "*" (asterisk) i "?" (znak zapytania) używane podczas przeszukiwania na przykład zasobów sieci Internet, zasobów bazy danych, czy zasobów komputera. W wyszukiwaniu plików znak "?" zastępuje dowolny znak, a symbol "*" dowolny wyraz, lub część wyrazu. Przykłady zastosowań: poszukując słowa "komputer" odnajdziemy je podając kryterium: "kom?uter". Kiedy użyjemy kryterium "*kompute*" możemy odnaleźć nie tylko wyraz "komputer", ale również: "komputery", "komputerowy" i "skomputeryzowany".


E

EIDE (ang. Enhanced IDE) to rozszerzony i ulepszony typ interfejsu IDE, oferujący między innymi większą szybkość transferu danych oraz pozwalający na dołączanie do czterech napędów do jednego sterownika.

Ekran dotykowy (ang. touch screen) lub ekran sensorowy (ang. sensor screen) to ekran wyposażony w diody świecące umiesczone bezpośrednio pod warstwą szkła obok, których znajdują się receptory światła. Kiedy ekran dotykany jest palcem wysyłane przez diody promienie podczerwone są załamywane i trafiają do receptorów światła. Receptory przesyłają dane do komputera. Komputer lokalizuje dotyk i traktuje go jako urządzenie wskazujące.

Poczta elektroniczna (ang. electronic mail, w skrócie e-mail) to typ poczty komputerowej, która umożliwia wymianę informacji pomiędzy użytkownikami sieci komputerowej. Poczta elektroniczna pozwala między innymi na wymianę danych w postaci binarnej, dokumentów tekstowych bądź dokumentów HTML z możliwością dodawania załączników plikowych. Użytkownicy poczty elektronicznej sieci Internet posiadają swoje skrzynki pocztowe opatrzone unikatowym adresem zabezpieczanym hasłem, na który kierowane są przesyłane pliki. Poczta elektroniczna umożliwia błyskawiczną komunikację pomiędzy użytkownikami - wiadomości ukazują się w skrzynce odbiorcy prawie natychmiast po wysłaniu.

EPROM (ang. Electrically Programmable Read-Only Memory) to typ nieulotnej pamięci typu ROM, w której dane mogą być odczytywane wielokrotnie, ale zachowywane tylko jeden raz. Część rodzajów pamięci EPROM może być wymazywana przez naświetlanie promieniami ultrafioletowymi i ponownie zaprogramowana. Pamięci EPROM są używane do przechowywania danych, które najprawdopodobniej nie będą już nigdy zmieniane, na przykład BIOS.

Ethernet to bardzo popularny standard sieci lokalnych opracowany przez firmy DEC, Intel i Xerox. Ethernet wykorzystuje metodę dostępu CSMA/CD, która polega na detekcji kolizji i dostępie wielostacyjnym. Prędkość z jaką dane mogą być przesyłane w sieci Ethernet wynosi 10 lub 100 MBPS (tzw. Fast Ethernet); w opracowaniu znajduje się Ethernet, w którym możliwe byłoby przesyłanie danych z prędkością 1 GBPS.


F

Awaria (ang. failure) to uszkodzenie pewnego komponentu systemu komputerowego i nie tylko.

1. Tablica rozmieszczenia plików (ang. File Allocation Table) to system plików stosowany głównie w systemach DOS. System FAT ma małe możliwości i mimo jego rozbudowywania (wersje VFAT - wyposażona w możliwość stosowania długich nazw plików, FAT32 - wersja o cechująca się lepszym wykorzystywaniem miejsca na dyskach) jest coraz rzadziej stosowany.

FIFO (ang. First In First Out) to bufor, który w portach i modemach stosowany jest do zniwelowania nierównomierności przepływu danych - przetwarzanie danych jest zgodne z kolejnością ich napływania; pierwszy wpływający sygnał jest przetwarzany w pierwszej kolejności. Dzięki temu port szeregowy czy port równoległy magazują dane do momentu, w którym centralna jednostka przetwarzająca będzie w stanie je przetwarzać. Przeciwieństwem przetwarzania FIFO jest przetwarzanie LIFO.

FTP (ang. File Transfer Protocol) to stosunkowo prosy protokół wchodzący w skład rodziny protokołów TCP/IP służący do przesyłania plików dowolnego typu między komputerami. FTP to bardzo popularna usługa sieci Internet, która zazwyczaj służy do pobierania plików z odległej maszyny do lokalnej i odwrotnie.

Pełny dupleks (ang. full duplex) to termin stosowany w łączności, oznaczający zdolność do przesyłania danych przez łącze w obu kierunkach jednocześnie.


G

Klawisz skrótu (ang. acceleration key, shotcut key) lub gorący klawisz (ang. hot key) to klawisz, którego naciśnięcie wraz z klawiszem Alt uwalnia reprezentowane menu lub wywołuje określoną funkcję w programie komputerowym. Klawisz skrótu zwykle oznaczany jest podkreśloną litera.

Graficzny interfejs użytkownika (ang. Graphical User Interface) to technika komunikacji z użytkownikiem systemu komputerowego poprzez okna umieszczone na pulpicie i graficzne elementy kontroli takie jak: pasek menu, pole tekstowe, lista, lista rozwijana, menu kontekstowe. Jest wiele systemów operacyjnych i nakładek GUI, np: Windows, X-Windows, NeXTSTEP, Workbench, OS/2 Warp - WorkPlace Shell.


H

Hiperłącze (ang. hyperlink), odsyłacz HTML (ang. HTML link, anchor) to element strony HTML przedstawiony przez przeglądarkę internetową w formacie wyróżnionego tekstu, który pozwala na połączenie się z dowolnym dokumentem w sieci Internet lub dokumentem na lokalnym dysku komputera. Umieszczone w tekście odsyłacze są standardowo wyświetlone w kolorze niebieskim i dodatkowo wyróżnione podkreśleniem. Uaktywnienie takiego łącza spowoduje wczytanie i wyświetlenie wskazywanego przez niego dokumentu HTML lub innego pliku.

HSB (ang. Hue Saturation Brightness) lub HLS (ang. Hue Saturation Lightness) to rzadko używany model barw, w którym za pomocą trzech danych określa się wszystkie parametry koloru: Hue określa kolor, Saturation określa jego czystość. Ostatni parametr, Brightness lub Lightness, może przyjmować wartość 0-100%, przy czym 0% oznacza brak koloru, a 100% pełną jego intensywność. Wszystkie stopnie szarości mają Saturation równe 0%.

HTML (ang. HyperText Markup Language) to język opisu hipertekstowych stron WWW. Standard HTML dokładnie precyzuje zestaw znaczników (ang. tags), które są bezpośrednio wprowadzane do pliku tekstowego i wywołują odpowiednie reakcje programów interpretujących HTML - przeglądarek internetowych, na przykład wyróżnienie fragmentu tekstu innym krojem pisma, utworzenie hiperłącza, wstawienie ramki, grafiki czy dźwięku odtwarzanego w tle. Instytucją zatwierdzającą nowe wersje języka HTML jest World Wide Web Consortium.

HTTP (ang. HyperText Transfer Protocol) to protokół transmisji danych wykorzystywany przez serwery WWW do przesyłania nie tylko dokumentów HTML pomiędzy komputerami w sieci Internet lecz również plików o dowolnej strukturze


I

Port I/O, złącze wejścia/wyjścia (ang. I/O port) to urządzenie, za pomocą którego możliwa jest komunikacja niektórych urządzeń wejściowych, takich jak mysz, i niektórych urządzeń wyjściowych, takich jak drukarka, z komputerem osobistym. Przykładem portu I/O jest port szeregowy używany na przykład do bezpośredniej komunikacji i port równoległy używany do podłączenia na przykład drukarek.

Przeglądarka stron WWW (ang. WWW browser), zwana również przeglądarką internetową (ang. Internet browser) to program pozwalający na nawiązywanie połączeń z serwerami WWW i wyświetlanie zgromadzonych na nich stron WWW; pierwsze narzędzia tego typu pracowały jedynie w trybie tekstowym i nie miały możliwości wyświetlania plików graficznych; współczesne nam przeglądarki WWW potrafią już nie tylko wyświetlać tekst i grafikę, ale często mogą również odtwarzać pliki dźwiękowe, animacje, wysyłać i odbierać pocztę elektroniczną oraz wyświetlać informacje zawarte w grupach dyskusyjnych. Rynek przeglądarek internetowych jest prawie całkowicie podzielony pomiędzy firmy Microsoft, producenta przeglądarki Internet Explorer i Netscape, producenta przeglądarki Netscape Communicator. Obie firmy bardzo mocno konkurują ze sobą, tworząc zjawisko wojny przeglądarek.

Intranet to wewnętrzna, wydzielona lokalna sieć komputerowa firmy lub instytucji, oparta na rozwiązaniach stosowanych w sieci Internet, czyli między innymi oparta o protokoły TCP/IP.

IO.SYS to plik zawierający podstawowe sterowniki urządzeń dla systemu operacyjnego MS-DOS.

Adres internetowy, czyli w oryginalnej postaci numer IP (ang. IP number, IP address) to unikatowy, 32-bitowy adres przydawany każdemu użytkownikowi sieci Internet, adres zapisywany jest jako cztery 8-bitowe liczby, na przykład 150.23.97.2. Dwie pierwsze stanowią identyfikator obszaru sieci, a kolejne oznaczają identyfikator komputera. Ze względów praktycznych zamiast numerów używa się nazw typu firma.com.pl, czyli tzw. adresów domenowych. Podczas nawiązywania łączności adres IP jest automatycznie konwertowany na, przyjazny dla użytkownika, adres domenowy przez specjalny serwer DNS.

Internet Relay Chat to program typu Klient/Serwer, używany w sieci Internet, dzięki któremu użytkownicy mogą rozmawiać między sobą w czasie rzeczywistym w trybie tekstowym. W tym celu łączą się z serwerem IRC i dołączają do wybranego przez siebie kanału, na którym dyskutują, albo ze wszystkimi użytkownikami kanału na raz, albo z konkretnym wybranym i zaproszonym do rozmowy użytkownikien na osobności. Możliwe jest również przesyłanie plików pomiędzy rozmówcami IRC.

ISA (ang. Industry Standard Architecture) to nazwa popularnej 16-bitowej magistrali kart rozszerzających.

ISDN (ang. Integrated Services Digital Network) to publiczna cyfrowa sieć telekomunikacyjna umożliwiająca na przykład jednoczesną transmisję głosu, obrazu oraz innych danych cyfrowych. ISDN została stworzona w celu zastąpienia tradycyjnej sieci telefonicznej. Sieć jest powszechnie używana do połączeń z siecią Internet, podczas których jej zalety uwydatniają się w postaci osiągniętej szybkości transmisji danych.


J

JPEG (ang. Joint Photographic Experts Group) to grupa robocza ISO, od której swą nazwę wzieła opracowana przez nią metoda kompresji nieruchomych obrazów JPEG (pliki z rozszerzeniem .JPG).


K

Kabel koncentryczny to kabel zbudowany z izolowanego, elastycznego drutu, stosowany między innymi do łączenia komputera i monitora.

Karta rozszerzająca (ang. extension card, adapter) to skomplikowany układ elektroniczny zawarty w całości na jednej płytce drukowanej, który zawiera urządzenia peryferyjne, na przykład kartę graficzną, kartę muzyczną czy modem rozszerzające możliwości komputera, często pozwalające na dołączenie innych urządzeń, takich jak wideo, kamkorder czy skaner. Karta rozszerzająca umieszczana jest w gnieździe rozszerzającym ISA, Local Bus lub PCI.

Adapter sieciowy, karta sieciowa lub sterownik sieciowy (ang. Network Interface Controller) jest specjalną kartą rozszerzającą znajdującą się wewnątrz komputera osobistego służącą do łączenia wielu komputerów wyposażonych w podobne urządzenia w lokalne sieci komputerowe i przesyłanie między nimi danych, korzystanie wielu komputerów z jednej drukarki, itp.

Kerning to regulowanie odstępów pomiędzy literami w tekście. Jest to potrzebne, gdyż bez niego ten sam odstęp między na przykład literami AW wydawałby się większy niż między literami MK.

Kilobajt (ang. kilobyte) to jednostka ilości danych określająca 1024 bajtów.

Kompilator (ang. compiler) to program komputerowy, tłumaczący programy napisane w języku wysokiego poziomu, które mogą być zrozumiane przez programistów, na polecenia niskiego poziomu kodu maszynowego, które mogą być wykonywane przez procesor komputera. Kompilator zwykle bywa sprzedawany wraz ze zintegrowanym środowiskiem programowania. Inaczej jest tylko z środowiskami niskiego poziomu (na przykład asambler), które nie doczekały sie jeszcze zintegrowanych środowisk programistycznych

Kompresja danych (ang. data compression) to zachowanie danych w krótszej postaci. Kompresja danych stosowana jest za pomocą zagęszczenia danych przez proces ponownego matematycznego kodowania ich struktury. Zagęszczanie musi być odwracalne tak aby kompresja miała sens. Kompresowanie danych jest bardzo potrzebną metodą przechowywania żadko używanych danych, ponieważ z jej pomocą na nośniku danych można zmieścić nieraz nawet dwa razy więcej skompresowanych danych niż bez zastosowania kompresji. Kompresja jest również najlepszym sposobem ochrony ważnych danych, które nie powinny być w żaden sposób uszkodzone. Kompresja ma również swoje złe strony: "pakowanie" danych ich ponowne "rozpakowywanie" (proces odwrotny do kompresji, zmieniający dane z powrotem do ich pierwotnej wersji i rozmiaru) zajmuje trochę czasu, mocy obliczeniowej procesora, plików spakowanych nie można używać - otwierać przez inne programy ani wykonywać.

Konto (ang. account) zestaw praw dostępu użytkownika sieci komputerowej, przechowujący dane osobowe użytkownika, informacje o jego uprawnieniach w korzystaniu z zasobów sieci (na przykład katalogów lub drukarek sieciowych), w sieci Internet konto umożliwia dostęp do serwisów o ograniczonym dostępie. Konto jest określone za pomocą identyfikatora użytkownika oraz hasła dostępu. Zakładane jest przez administratora systemu lub przez dostawcę usług internetowych.

Konto anonimowe (ang. anonymous account) to pojęcie opisujące konto w sieci komputerowej za pomocą którego pewne, zwykle bardzo ograniczone, zasoby sieci są dostępne dla każdego użytkownika.


L

Sieć lokalna (ang. Local Area Network) to zestaw komputerów wraz z innymi urządzeniami połączonych na relatywnie małej powierzchni przez dowolne łącza komunikacyjne. Każde urządzenie wchodzące w skład lokalnej sieci komputerowej może swobodnie współpracować z każdym innym urządzeniem sieci. Sieci LAN zazwyczaj zawierają jeden komputer główny zwany serwerem plików lub po prostu serwerem, który jest wyspecjalizowany w przechowywaniu programów i danych użytkowników sieci. Serwer ma za zadanie szybko odpowiadać na żądania pobrania informacji z sieci. Sieci lokalne mogą być oparte na architekturach Peer-to-Peer lub Klient/Serwer.

Orientacja pozioma (ang. landscape) to pozioma orientacja arkusza papieru w drukarce komputerowej, umożliwiająca drukowanie danych wzdłuż szerszej krawędzi kartki. Przeciwieństwo orientacji portrait.

Komputer przenośny (ang. portable computer, laptop, notebook) jest to standardowy komputer osobisty o wymiarach niewiele większych od kartki w formacie A4, dostosowany do korzystania z niego w podróży. Komputer przenośny jest wyposażony w zestaw akumulatorów zapewniających nieprzerwaną pracę przez kilka godzin, dysk twardy, napęd dyskietek, zintegrowaną z obudową klawiaturę, najczęściej ciekłokrystaliczny, cienki wyświetlacz, trackball, czasami także napęd CD-ROM. Dodatkowo można dokupić inne urządzenia takie, jak specjalny modem, karta dźwiękowa czy drukarka.

Linia dzierżawiona (ang. leased line) to bardzo szybkie, stałe łącze pomiędzy dwoma modemami komputerowymi. Zaletą linii dzierżawionej jest ustalanie ceny korzystania z linii dzierżawionej na podstawie przepustowości i długości linii, nie ma znaczenia ilość przesyłanych danych.

PSTN, linia komutowana lub dial-up line to zwykła linia telefoniczna wykorzystwywana przez modemy komputerowe do połączeń za pomocą centrali telefonicznej.

Szyna lokalna (ang. local bus) to magistrala systemowa o dużej przepustowości (rzędu 100 MB/s) służąca do bezpośredniego łączenia urządzeń wymagających szybkiej wymiany danych, na przykład sterowników dyskowych czy kart graficznych z centralną jednostką przetwarzającą. Obecnie na rynku komputerów osobistych rozpowszechnione są dwa standardy Local Bus: Vesa Local Bus (VLB) i Peripheral Component Interconect (PCI). Współczesne szyny działają z częstotliwością 32 lub 64 MHz. W związku z rozwojem multimediów konieczne stało się stworzenie nowych standardów umożliwiających szybką transmisję dużych, multimedialnych danych: Vesa Media Channel, Vesa Advanced Feature Connector czy Accelerated Graphics Port.

Logowanie (ang. login, logon) to procedura wejścia do sieciowego systemu operacyjnego przez użytkownika sieci komputerowej. Z punktu widzenia użytkownika, logowanie zazwyczaj ogranicza się do podania nazwy użytkownika i jego hasła dostępu w celu identyfikacji. Hasło zabezpieczające powinno być tajne, natomiast nazwa użytkownika jest jawna.


M

MacOS (skrót od Macintosh Operating System) to przyjazny dla użytkownika, graficzny system operacyjny przeznaczony dla komputerów Macintosh produkowanych przez Apple Computer.

Magistrala to urządzenie umożliwiające wymianę danych, adresów i sygnałów sterujących pomiędzy różnymi urządzeniami peryferyjnymi komputera.

Dysk magnetooptyczny (ang. magnetooptical disk) to nośnik danych o niewielich gabarytach, za pomocą którego dane na zapisywane są na magnetycznej powierzchni za pomocą sterowanych laserowo głowic odczytująco-zapisujących.

Megabajt (ang. megabyte) to jednostka ilości danych oznaczająca 1 048 576 (2 do potęgi dwudziestej) bajtów, lub 1024 kilobajty.

Pamięć (ang. memory) to zbiór układów scalonych w komputerze odpowiedzialnych za przechowywanie informacji. Pamięć dzieli się na pamięć ulotną - pamięć typu RAM, pamięć nieulotną - pamięć typu ROM i pamięć masową w postaci dyskietek, dysków twardych, dysków optycznych czy streamerów.

Megaherc to jednostka oznaczana skrótem Mhz, będąca pochodną herca, równa 1 000 000 herców, czyli jedemu milionowi cykli na sekundę. Megaherc jest często używaną jednostką określającą szybkość pracy procesora w danej klasie procesorów.

Mirror W pełni funkcjonalna kopia istniejącej witryny WWW lub serwera FTP. Celem mirroringu jest zazwyczaj rozproszenie ruchu w Sieci pomiędzy wieloma serwerami, likwiduje się w ten sposób"wąckie gardła" wynikające z ograniczonej przepustowości łącz. Stosowany jest także w celu przyspieszenia transmisji pomiędzy serwerem a daną grupą użytkowników, w takim wypadku serwery "lustrzane" rozmieszczone są w różnych miejscach Sieci, a użytkownik wybiera ten, z którym ma najlepsze połączenie, Mirroring stosuje się także w celu lokalizacji stron. Identyczne pod względem merytorycznym strony mogą występować w rozmaitych wersjach językowych.

Technologia MMX (ang. MultiMedia eXtension technology) to standard obsługi instrukcji wspomagających przetwarzanie danych multimedialnych ustanowiony przez firmę Intel, w który wyposażony jest między innymi procesor Intel Pentium MMX, Intel Pentium II i procesory innych firm - AMD K6 firmy AMD i Cyrix M2 firmy Cyrix. Technologia MMX umożliwia szybszą obsługę specjalnych poleceń używanych w programach komputerowych, związanych między innymi z obsługą dźwięku, obrazu 3D oraz klipów filmowych.

MPEG (ang. Motion Picture Expert Group) to grupa robocza ISO, od której nazwę wzieła opracowana przez nią metoda kompresji obrazów ruchomych. Kompresja MPEG polega na połowicznym zapisywaniu wyglądu większości klatek filmu i szacowaniu ich wyglądu na podstawie, na przykład, co dziesiątej klatki, co pozwala na zmniejszenie ilości zajmowanego przez film miejsca nawet 100-krotnie. Technologia MPEG znalazła swoje zastosowanie na dyskach CD-I oraz dyskach DVD.


N

Nanosekunda (ang. nanosecond) to jednostka czasu, odpowiadająca jednej miliardowej części sekundy.

Oprogramowanie sieciowe (ang. NetWare) jest typem oprogramowania komputerowego, przeznaczonego do użytku w sieci komputerowej. Oprogramowaniem sieciowym są na przykład program obsługi poczty elektronicznej, system operacyjny dla sieci.

Sieć komputerowa (ang. network) to grupa komputerów i sprzętu, które są ze sobą połączone przez linie umożliwiające wymianę informacji i dzielenie zasobów sprzętowych pomiędzy użytkownikami sieci komputerowej. Jeżeli poszczególne urządzenia znajdują się niedaleko siebie to możemy mówić o sieci lokalnej - LAN. Jeżeli poszczególne urządzenia znajdują się w jednym mieście, możemy mówić o sieci miejskiej - MAN. Jeżeli natomiast poszczególne urządzenia znajdują się w bardzo dużych odległościach, mamy do czynienia z siecią rozległą - WAN. Najrozleglejszą siecią komputerową, łączącą ze sobą najróżniejsze instytucje, jest między innymi ogólnoświatowa sieć Internet.

Netykieta (ang. netiquette) to kodeks dobrych obyczajów, zbiór zasad postępowania w sieci komputerowej, zawierający między innymi reguły dyskusji na łamach grup dyskusyjnych.


O

OCR (ang. Optical Character Recognition) to technologia optycznego rozpoznawania znaków, polegająca na wprowadzeniu za pomocą skanera lub aparatu cyfrowego obrazu danej strony do pamięci komputera jako mapę bitową, porównywanie każdego znaku ze wzorcową czcionką znaku znajdującą się w bibliotece znaków programu do optycznego rozpoznawania znaków i przekształcenie obrazu na znaki kodu ASCII lub kodu ANSI.

ODBC (ang. Open Database Connectivity) to otwarte (w sensie systemów otwartych) programowe łącze do różnych typów baz danych produkcji firmy Microsoft, ODBC otwiera aplikacjom Windows dostęp do baz danych innych systemów operacyjnych, głównie systemu UNIX, na przykład Oracle, Informix, Progress, DBase i inne.

Off-line to tryb pracy urządzenia lub programu, podczas którego dane nie są odświeżane na bieżąco. W trybie off-line przeglądamy na przykład strony WWW, które znajdują się na dysku lokalnym, a nie bezpośrednio w sieci Internet.

OLE (ang. Object Linking and Embedding) jest to technika łączenia obiektów lub aplikacji stosowana w systemach operacyjnych Microsoft Windows. Łączenie odbywa się za pomocą osadzania, na przykład arkusza kalkulacyjnego w edytorze tekstów. Dokonywane w późniejszym czasie zmiany w arkuszy mogą pojawiać się również w dokumencie edytora.

On-line to tryb pracy urządzenia lub programu, podczas którego dane są odświeżane na bieżąco. W trybie online może pracować na przykład drukarka komputerowa, która drukuje dane tak szybko, jak szybko są one do niej przesyłane. W trybie online przeglądamy również strony WWW, które są każdorazowo ściągane z Internetu.

OS/2 (ang. Operating System/2) to system operacyjny wyposażony w graficzny interfejs użytkownika, przeznaczony dla komputerów osobistych firmy IBM dopuszczający wielozadaniowość wywłaszczeniową. System produkowany jest obecnie przez korporację IBM, wcześniej był tworzony przez Microsoft.

OS/2 Warp to udoskonalona wersja systemu OS/2 produkowanego przez koncern IBM, która pojawiła się na rynku w 1994 roku.

OSD (ang. On Screen Display) lub OSM (ang. On Screen Menu) to regulacja parametrów monitora z uwidocznieniem na ekranie zmienianych wartości w postaci graficznej, czasem w postaci menu.

Kontur (ang. outline) to obrys obiektu nadawany niezależnie od wypełnienia.

Wyjście (ang. output) to urządzenie przekazujące dane na zewnątrz komputera. Urządzeniami wyjścia są na przykład za pomocą monitora, drukarki czy modemu.


P

Partycja dysku jest to logiczne "wydzielenie" wcześniej sformatowanego niskopoziomowo dysku lub taśmy na mniejsze napędy logiczne w celu innej organizacji danych lub oszczędzenia nań miejsca. Każdy napęd logiczny rozpoznawany jest przez system operacyjny jako oddzielny dysk.

PCI (ang. Peripheral Component Interconnect) to 32- i 64-bitowa architektura szybkiej magistrali systemowej o przepustowości ponad 100 MB/s, opracowana przez firmę Intel. Uniwersalna architektura PCI umożliwia bardzo szybką wymianę danych pomiędzy centralną jednostką przetwarzającą i urządzeniami peryferyjnymi dołączanymi do specjalnych gniazd PCI na płycie głównej.

PCMCIA (ang. Personal Computer Memory Card International Association) to standardowe złącze spotykane głównie w komputerach przenośnych, opracowane z myślą o kartach pamięci, używane do łączenia miniaturowych kart modemów, kart sieciowych, twardych dysków, sterowników napędów CD-ROM.

Piksel (ang. pixel - picture element) jest podstawowym, niepodzielnym elementem grafiki punktowej, pojedynczym punktem zapalanym na ekranie lub drukowanym na drukarce. Im więcej pikseli może być wyświetlonych na ekranie lub drukowanych na drukarce tym większa rozdzielczość grafiki, czyli wyższa jej jakość. Zatem w zależności od ilości wyświetlanych pikseli możemy mówić o grafice wysokiej rozdzielczości lub grafice niskiej rozdzielczości.

Ping to komdenda pozwalająca sprawdzić połączenie internetowe poprzez wysyłanie kontrolnego pakietu do i ze zdalnego serwera internetowego. Przy uzyskanym połączeniu istnieje możliwość pokazywania statystyk transmisji danych.

Pióro świetlne to urządzenie peryferyjne w kształcie długopisu, użwane do rysowania na ekranie lub jako urządzenie wskazujące.

Piksel (ang. pixel - picture element) jest podstawowym, niepodzielnym elementem grafiki punktowej, pojedynczym punktem zapalanym na ekranie lub drukowanym na drukarce. Im więcej pikseli może być wyświetlonych na ekranie lub drukowanych na drukarce tym większa rozdzielczość grafiki, czyli wyższa jej jakość. Zatem w zależności od ilości wyświetlanych pikseli możemy mówić o grafice wysokiej rozdzielczości lub grafice niskiej rozdzielczości.

PKZIP jest zdecydowanie najpopularniejszym algorytmem kompresji danych, stosowanym w komputerach osobistych. PKZIP został stworzony przez amerykańskiego programistę - Phil`a Katz`a. Katz rozpoczął swoją karierę od napisania programu, który kompresował i dekompresował dane komputerowe z niezwykłą szybkością. Program nazywał się PKARC, jednak z tej nazwy musiano zrezygnować na życzenie firmy Sea Arc. Nazwa programu została zmieniona na PKPAK i jest ona wciąż obowiązująca. Następnym krokiem w karieże Katz`a był program PKZIP o nowym algorytmie kompresji. Jego szybkość, wydajność sprawiły, iż szybko stał się on liderem na rynku archiwizatorów. Pozycję PKZIP w latach 90-tych zachwiały nowe algorytmy: ARJ - Roberta K. Jung`a, LHA - Haruyasu Yoshizaki. Oba oferowały bardzo dobre rezultaty w kompresji. Dopiero w roku 1993 algorytm ZIP odzyskał swoją najświetniejszą pozycję, było to związane z wypuszczeniem na rynek programu PKZIP 2. Dziś algorytm ZIP został zaimplementowany w bardzo wielu programach kompresujących, algorytm prawie stał się standardem kompresowania plików w sieci Internet.

Ploter to urządzenie peryferyjne, służące do sporządzania rysunków technicznych za pomocą sterowanego komputerowo pisaka, kreślącego linie na płaskich powierzchniach dużych formatów.

Standard Plug and Play jest standardem sprzętu komputerowego dedykowanego zaawansowanym systemom operacyjnym Microsoft Windows. Urządzenia Plug and Play po podłączeniu powinny być skonfigurowane przez system operacyny tak, aby cała praca związana z instalacją nowego sprzętu ograniczała się do podłączenia urządzenia do komputera.

Wtyczka (ang. plug-in) to program wspomagający przeglądarkę stron WWW, rozszerzający jej możliwości. Na przykład plug-in Adobe Acrobat Amber pozwala oglądać z poziomu przeglądarki Netscape Navigator publikacje elektroniczne Acrobat (pliki o rozszerzeniu .PDF), czego nie potrafi zrobić program Navigator bez wcześniejszego zainstalowania wtyczki. Obecnie istnieje kilkaset programów tego typu, głównie współpracujących z Netscape Navigatorem. Pojawiają się także wtyczki do innej przeglądarki internetowej - Microsoft Internet Explorer. Plug-in'y pozwalają przeglądać pliki animacji wideo, obiektów 3D, wirtualnej rzeczywistości, dokumenty edytorów tekstu, grafikę wektorową, itp.

Połączenie równoległe (ang. parallel link) lub LPT (ang. Line PrinTer) jest to połączenie, w którym używa się kabla Centronics, w którym przekazuje się jednocześnie osiem bitów (czyli bajt) przez osiem osobnych przewodów, co zwiększa szybkość transmisji danych.

Połączeniem szeregowym (ang. serial link) lub bezpośrednim (ang. direct connection) nazywamy połączenie dwóch komputerów między sobą, za pomocą specjalnego kabla RS-232-C przez port szeregowy, na niewielkie odległości. Połączenie szeregowe jest o tyle wygodne, że do połączenia potrzebny jest tylko niedrogi przewód. W połączeniu szeregowym czasami jeden komputer jest komputerem głównym (ang. master) - czytającym dane, a drugi komputerem podległym głównemu (ang. slave) - z którego dane są odczytywane w postaci sekwencyjnych serii bitów zawierających bit startu i bit stopu oraz bity kontrolne. Relacje komputerów master-slave nie są jednak jedynymi relacjami zachodzącymi między komputerami połączonymi połączeniem bezpośrednim - istnieją również programy umożliwiające relacje równorzędne. Generalną wadą połączenia szeregowego jest powolność transmisji danych w stosunku do na przykład szybkości transmisji danych w lokalnych sieciach komputerowych. Połączeniem szeregowym nazywamy również stosunek komputera do innego urządzenia pracującego w bezpośredniej komunikacji, na przykład myszy.

Post Office Protocol 3 (POP3) jest to protokół komunikacji z serwerem poczty elektronicznej w celu przejrzenia odebranych wiadomości i ich ewentualnego ściągnięcia na komputer lokalny.

Port szeregowy (ang. serial port), interfejs szeregowy (ang. serial interface) lub port COM (ang. COM port) jest złączem między urządzeniem peryferyjnym i komputerem osobistym, znajdującym się na tylnej ścianie obudowy komputera. Port służy do podłączania na przykład myszy czy drukarki. Port szeregowy transmituje pojedyncze bity opatrzone w bit startu i bit stopu, oraz ewentualnie bit parzystości służący kontrolowaniu poprawności przesyłanych danych. Urządzenie zazwyczaj wyposażone jest również w bufor przechowujący transmitowane bity do czasu uzupełnienia przekazu.

Półdupleks (ang. half duplex) lub simplex to termin stosowany w łączności oznaczający, że coś może wymieniać dane jednocześnie poprzez ich pobieranie lub wysyłanie, czyli za pomocą naprzemiennej transmisji danych.

PPP (ang. Point-to-Point Protocol) to protokół komunikacyjny, zawierany pomiędzy dwoma stacjami, szeroko używany w sieci Internet do przesyłania danych. Protokół PPP umożliwia przesyłanie pakietów danych różnych formatów dzięki pakowaniu ich do postaci PPP. Protokół PPP, podobnie jak protokół SLIP, nadaje się do pracy z modemem.

Program rezydentny (ang. terminate and stay resident) to program komputerowy, który pozostaje w pamięci operacyjnej po załadowaniu w postaci jawnej lub ukrytej. Programy rezydentne mogą być wielokrotnie ponownie uaktywnione albo przez kombinację naciśniętych klawiszy, albo przez urządzenie peryferyjne. Typowym programem rezydentnym jest Zegarek systemu operacyjnego Microsoft Windows 3.x.

Protokół (ang. protocol) to sposób przesyłania danych, czyli ich wysyłania, odbierania i kontroli poprawności. Komputer może używać kilku protokołów, na przykład jednego do komunikacji z jednym systemem, a drugiego z innym. W sieci Internet mamy do czynienia z kilkoma ustandardyzowanymi protokołami transmisji, należą do nich: grupa TCP/IP, SLIP i PPP.

Przeplot monitora (ang. interlace) technika pozwalająca uzyskać większą rozdzielczość z użyciem karty graficznej lub monitora niższej klasy, charakteryzujące się jednak dokuczliwym migotaniem obrazu. Przeplot pozwala wyświetlić dwa razy więcej linii na ekranie - najpierw wyświetlane są wszystkie linie nieparzyste, a potem parzyste, na skutek czego zanim pojawi się obraz złożony z linii parzystych, to obraz złożony z linii nieparzystych już częściowo znika.

Przerwanie (ang. interrupt) to natychmiastowe przyciągnięcie uwagi procesora komputera i skierowanie jego mocy przetwarzania danych na dany proces. Przerwanie jest stosowane w celu obsługi nagłego żądania pochodzącego z urządzenia peryferyjnego bądź oprogramowania. Po zakończeniu obsługi żądania sterowanie wraca do przerwanego procesu.


R

Raster to mozaika pikseli jednakowych rozmiarów o różnych odcieniach szarości lub różnych kolorach.

RGB (ang. Red Green Blue) to model barw pozwalający na uzyskiwanie nowych kolorów za pomocą mieszania ze sobą odpowiedniej intensywności trzech barw podstawowych: czerwonej (ang. red), zielonej (ang. green) i niebieskiej (ang. blue). Ich pełne złożenie, ustawienie intensywności Red = 100%, Green = 100% i Blue = 100%, daje w efekcie kolor biały, z kolei zerowe wartości wszystkich trzech barw dają kolor czarny.

Pamięć tylko-do-odczytu (ang. Read-Only Memory) to typ nieulotnej pamięci w komputerze. Dane do niej są wprowadzane przy wytwarzaniu kości pamięci. Pamięć ROM jest powszechnie używana w komputerach osobistych do przechowywania najbardziej podstawowych danych i programów, między innymi programu ładującego system operacyjny, który jest wykonywany zaraz po włączeniu zasilania do komputera. Niektóre komponenty pamięci ROM mogą być programowane przez użytkownika, na przykład PROM, EPROM czy EEPROM.

Router to urządzenie łączące dwa lub więcej segmentów sieci komputerowej, inteligentnie przekazujące pakiety pomiędzy nimi.

Rozdzielczość (ang. resolution) to termin powszechnie używany dla określenia - w pikselach - rozmiarów obrazu wyświetlanego na monitorze - ilość pikseli w poziomie x ilość pikseli w pionie. Termin odnosi się również do ilości pikseli drukowanych na obszarze jednego cala przez drukarki komputerowe. Oczywiście im więcej pikseli wyświetlanych jest jednocześnie na ekranie lub drukowanych na drukarce, tym uzyskujemy lepszą jakość obrazu.

Rysownica graficzna, tablet lub digitizer to urządzenie peryferyjne, służące do wprowadzania grafiki do komputera za pomocą specjalnego pióra oraz podkładki z czujnikami.


S

Digitalizacja audio lub próbkowanie (ang. sampling) to proces przekształcania analogowych sygnałów audio na formę cyfrową.

Częstotliwość próbkowania (ang. sampling rate) to częstotliwość jaką mierzone jest natężenie sygnału analogowego przy przekształcaniu go na postać cyfrową, na przykład dla magnetofonu DAT wynosi 48 kHz, dla CD 44,1 kHz.

Bezszeryfowa (ang. sans serif) to cecha czcionki charakteryzującej się brakiem ozdobników dzięki którym odczytywanie tekstu jest łatwiejsze.

SCSI (ang. Small Computers Systems Interface) to standardowy, interfejs pozwalający dołączyć do komputera osobistego osiem urządzeń w łańcuchu, używany do podłączenia na przykład dysków twardych, napędów dyskietek, skanerów, itp.

Serwer (ang. server) to:
1. specjalna stacja lokalnej sieci komputerowej, której działające oprogramowanie monitoruje wykorzystanie sieci i steruje dostępem do systemu operacyjnego.
2. Serwer internetowy w sieci Internet.
Serwery mogą komunikować się między sobą, czyli umożliwiają komunikacje między sieciami, na przykład za pomocą linii telefonicznych. W architekturze sieciowej Klient/Serwer serwer jest komputerem, z którego zasobów korzystają wszystkie podłączone do sieci urządzenia.

Serwer DNS (ang. Domain Name Service Server) jest specjalnym serwerem sieci Internet, zamieniającym, proste w zrozumieniu dla ludzia, dresy domenowe na ciągi cyfr - numery IP.

Sieć miejska (ang. Metropolitan Area Network) to sieć łącząca sieci lokalne w obrębie miasta. Oparta jest zazwyczaj na łączach dużej przepustowości.

Moduł pamięci SIMM (ang. Single In-Line Memory Module) to wykonany w postaci plastikowej płytki ze złączem krawędziowym, łatwo wymienialny układ scalony dołączany bezpośrednio do specjalnych złącz płyty głównej komputera osobistego. SIMM to zwykle moduł pamięci RAM.

Skok napięcia to nagłe zwiększenie lub zmniejszenie napięcia prądu elektrycznego w sieci elektrycznej, które może uszkodzić sprzęt komputerowy, i/lub spowodować utratę danych.

Slave to drugi dysk, w zestawie dysków twardych podłączonych do wspólnego kanału IDE; pierwszy dysk systemu musi być skonfigurowany jako nadrzędny (ang. master).

Gniazdo rozszerzające (ang. slot) to wąskie i podłużne złącze znajdujące się na płycie głównej komputera, umożliające dołączania do komputera kart rozszerzających, na przykład karty graficznej, karty dźwiękowej, modemu. Gniazda rozszerzające stosowane są obecnie w dwóch standardach: starszym ISA i nowszym PCI.

Sterownik urządzenia (ang. device driver) to niewielki program dostarczający dane systemowi operacyjnemu o zasobach urządzenia peryferyjnego i stosowany do jego obsługi. Sterownik urządzenie umożliwia wykorzystanie urządzeń takich jak: napęd CD-ROM, napędem dyskietek, myszka, klawiatura, monitor, karta graficzna, czy karta muzyczna.

SVGA (ang. Super VGA) to karta graficzna lub tryb graficzny VGA poszerzony o możliwość wyświetlania obrazu w rozdzielczości 800x600 pikseli i większych, o powiększonych paletach kolorów.

Plik wymiany (ang. swap file) jest specjalnym plikiem systemu operacyjnego Microsoft Windows, umieszczanym domyślnie na dysku twardym w katalogu systemu Windows. W pliku wymiany są przechowywane dane, które nie mogły być zawarte w pamięci operacyjnej - czyli pamięć wirtualna. Plik wymiany systemu Microsoft Windows 95 nazwany jest WIN386.SWP, a we wcześniejszych wersjach Windows nosił on nazwę 386SPART.PAR.


T

Telnet to program pozwalający na zdalne logowanie się do innego komputera podłączonego w sieci komputerowej i emulowanie zawartości jego ekranu na ekranie własnego komputera.

Tezaurus to słownik wyrazów bliskoznacznych wchodzący w skład niektórych edytorów tekstu. Za pomocą tezaurusa możemy w łatwy sposób odnaleźć synonim wyrazu, dzięki możliwości rozbudowy możemy dostosować słownik do indywidualnych wymagań.

TIFF (ang. Tag Image File Format) to format pliku graficznego, w którym każdy piksel obrazu jest opisany za pomocą koloru RGB, lub odcienia szarości. Przechowywana w plikach Tag Image File Format grafika nie jest kompresowana, co zwiększa zarówno szybkość odczytywania obrazu i wielkość pliku.

Touchpad lub trackpad to urządzenie wskazujące, płytka sensorowana reagująca na przesuwanie i nacisk palca, stosowana powszechnie w komputerach przenośnych, a także w niektórych klawiaturach.

Trackball to urządzenie wskazujące posiadające, osadzoną w podstawce, kulkę poruszaną palcami oraz standardowo dwa przyciski.

Czcionki True Type jest to rodzaj skalowanych czcionek, opracowanych przez firmy Apple Computer oraz Microsoft, stosowanych między innymi w systemie Microsoft Windows, których jedną z cech jest to, że wyglądają tak samo na ekranie jak na wydruku z drukarki i nie wymagają przy tym stosowania wyrafinowanych technik opisu dokumentu takich jak PDL.

Tuner TV jest urządzeniem peryferyjnym, służącym do odbioru sygnału telewizyjnego przez komputer, oraz wyświetlenie jego na ekranie monitora.

TWAIN to standard transmisji danych pomiędzy urządzeniami peryferyjnymi służącymi do przechwytywania obrazów, na przykład skanerem lub kamerą cyfrowa, a oprogramowaniem.


U

Aktualizować, odświeżać (ang. update, refresh) znaczy zastępować pewne dane, na przykład program komputerowy najnowszą, zmodernizowanymi wersją.

Uaktualnienie (ang. upgrade) jest typem oprogramowania, które jest nowszą werjsą oprogramowania sprzedawanego użytkownikom korzystającym z wcześniejszych wersji programu po preferencyjnych cenach. W taki właśnie sposób sprzedaży oprogramowania firmy starają się nakłonić użytkowników do nabywania ich najnowszego oprogramowania. Terminem upgrade określa się również zastąpienie pewnego układu scalonego, na przykład procesora, bardziej wydajną jednostką, lub dołożenie układów scalonych, na przykład układów pamięci RAM, mające na celu poprawienie wydajności systemu komputerowego.

Upload to proces przesyłania danych do innej jednostki komputerowej, najczęściej serwera internetowego.

Urządzenie peryferyjne (ang. peripheral) to dodatkowe urządzenie dołączone do komputera, na przykład drukarka, ploter, mysz czy modem.


W

WYSIWYG (ang. What You See Is What You Get) jest techniką wyświetlania danych komputerowych na ekranie, które nie zostaną zniekształcone podczas drukowania - użytkownik otrzyma je w takim układzie strony, w jakim je widzi na ekranie.

WIN.INI to plik startowy systemu Microsoft Windows, który zawiera konfigurację systemu operacyjnego i ustawienia poszczególnych aplikacji. Większość informacji, która była przechowywana w pliku WIN.INI w systemie Windows 3.x w systemie Microsoft Windows 95 czy Microsoft Windows NT została przeniesiona do rejestru Windows. Plik WIN.INI istnieje jednak nadal w celu zachowania kompatybilności ze starszymi programami Windows.

WWW (ang. World Wide Web) to niecentryczna i nieregularna sieć powiązanych ze sobą dokumentów udostępnianych za pośrednictwem przeglądarek WWW komunikujących się z serwerami WWW za pomocą protokołu HTTP. Sieć jaką tworzą dokumenty HTML, czyli tzw. strony WWW, połączone ze sobą odsyłaczami, ma charakter logiczny i nie należy jej mylić z siecią fizyczną, z Internetem jako takim, na którym WWW się opiera. Zaletą W3 jest wygodny interfejs, który przemienił się z tekstowego w graficzny około 1993 roku, a co za tym idzie prosty sposób poruszania się po sieci i odnajdywania informacji. Sieć WWW została zapoczątkowana przez Europejskie Labolatorium Fizyki.

Wylogowanie (ang. logout, logoff) to procedura wyjścia z systemu operacyjnego sieci komputerowej.


X

XON/XOFF (ang. Transmitter On/Transmitter Off) to jeden ze sposobów programowej synchronizacji transmisji danych między komputerem a modemem za pomocą odpowiednich znaków ASCII.


Trzydziestodwubitowy to termin oznaczający, że coś może przesyłać w jednym momencie 32 bitów danych. Termin zazwyczaj stosowany w stosunku do aplikacji Windows 95/NT, które pracują grupując jednorazowo trzydzieścidwa bity danych, dzięki temu możliwa jest lepsza organizacja pamięci operacyjnej, z której korzystają. Aplikacje trzydziestodwubitowe mogą pracować w trybie prawdziwej wielozadaniowości.

Szesnastobitowy to termin oznaczający, że coś może przesyłać w jednym momencie 16 bitów danych. Termin zazwyczaj jest stosowany w stosunku do aplikacji systemu MS-DOS lub aplikacji Windows 3.1, które pracują grupując jednorazowo szesnaście bitów danych. Aplikacje szesnastobitowe dzielą pojedynczą część pamięci operacyjnej, mogą zatem pracować jedynie w pozornej wielozadaniowości.

Ośmiobitowy to termin oznaczający, że coś może przesyłać w jednym momencie osiem bitów. Termin zazwyczaj stosowany jest w odniesieniu do ośmiobitowych mikrokomputerów.

Źródło

Magazyn komputerowy "PC World Komputer"

Magazyn komputerowy "Chip"